Hvað eru landupplýsingar?
Landakort eru landupplýsingar sem við notum til þess að finna leiðir, gera áætlanir og taka ákvarðanir.
Aðrar upplýsingar eru einnig landupplýsingar þegar þær eru tengdar við staði. Störf segja til um fjölda starfsmanna og ef þau eru tengd við staðsetningar, þá veistu hvar starfsmenn eru og það eru mikilvægar landupplýsingar fyrir áætlanir um umferð.
Landupplýsingar eru hluti af daglegu lífi fólks og samfélagsins og eru nauðsynlegar til þess að skilja umhverfi og náttúru.
Ef þú hefur einhvern tímann notað kortaþjónustur á netinu þá hefur þú verið að nota landupplýsingar og landupplýsingakerfi (GIS). Leiðsögukerfi er byggð á landupplýsingum. Í snjallsíma getum við fundið leiðir strætisvagna og fundið á korti hvar næsta sundlaug er. Drónar eru gott dæmi um nýjar leiðir í öflun landupplýsinga, en þeir eru notaðir við eftirlit, vöktun, kortlagningu. Landupplýsingagögn geta verið loftmyndir, gervitunglagögn, drónamyndir, landmælingagögn sem er tengd staðsetningu. Við þannig gögn er hægt að tengja upplýsingar um fyrirbæri og atburði t.d náttúru, mannvirki, loftgæði og umferð.
Upplýsingar um landfræðilegar aðstæður, nefnt landfræðilegar upplýsingar og oft stytt í landupplýsingar (LU), verða sífellt mikilvægari í okkar samfélagi. Víðast hvar í kringum okkur eru landupplýsingar mikið notaðar í vinnu stjórnvalda við mat á stöðu málaflokka og í áætlunaargerð: að meta hvað hefur gerst, hvað er að gerast og áætla hvað getur gerst.
Allt gerist einhver staðar og staðsetning fyrirbæra og hluta. Landupplýsingakerfi og birting gagna á korti skiptir máli fyrir daglegt líf fólks og fyrir faglega greiningarvinnu. Með greiningu landupplýsinga er hægt að fá svör við því hvernig fyrirbæri og hlutir tengjast gegnum staðsetningu.
Starf LÍSU snýst um að auka aðgengi að og samnýtingu landupplýsinga, en landupplýsingar eru upplýsingar tengdar staðsetningu. Það eru meðal annars grunngögn um mannvirki og náttúru. Nauðsynegt er að til sé nákvæm gögn fyrir vöktun, landmælingar, rannsóknir og framkvæmdir í umhverfi okkar.
Það að safna og greina landupplýsingar er ekki nýtt af nálinni. Sú vinna hefur farið fram í mörg hundruð ár, en án hjálpar töluvtækninnnar. Landupplýsingar eru ein tegund upplýsinga, að lýsa landfræðilegri dreifingu í heiminum. Hvað er hvar? Hingað til hefur landfræðilegum upplýsingum verið dreift einkum í frásögnum og lýsingum í texta eða í vandlega teiknuðum kortum.
Það er aðeins á undanförnum áratugum sem töluvkerfi auðvelduðu fólki þessa vinnu. Í landupplýsingakerfum er hægt að geyma og breyta gögnum, tengja saman og setja fram þessi gögn á myndrænan hátt þannig að staðsetning atburða og hluta komi fram.
Dæmi um landupplýsingar
Landupplýsingar lýsa hlutum; staðsetningu, afmörkun og eiginleikum. Landupplýsingar gefa upp staðsetningu hluta og fyrirbæra, segja til dæmis hvar mannvirki eru eða lýsa lögun landfræðilega fyrirbæra eins skóga, lóða, vatna, vega eða landsvæða.
Landupplýsingar er hægt að tengja við staðsetningu ( skilgreint sem punktur, svæði eða magn) á jörðinni, einkum upplýsingar um náttúrufyrirbæri, menningarlega og mannlega þætti. Staðsetningargögnin geta verið tiltekin hnit eða staðsetning með minni nákvæmni eins og svæði, t.d. heimilisföng, póstföng, stjórnslýslumörk eða svæði eða á landsvísu.
Að vita hvað gerist hvar og hvernig atburðir tengjast
Fólk spyr spurninga til þess að fá svör. Landupplýsingar veita svör við spurningum sem hafa landfræðilega skírskotun: Við getum spurt: Hvaða gönguleið er best fyrir barnið mitt í skólann? Hvaða þjónusta er í næsta nágrenni við húsið sem við erum að hugsa um að kaupa?
Landupplýsingar eru mikilvægar, vegna þess að landfræðilegt rými er grundvöllur allra athafna mannsins. Allt gerist einhvers staðar, frá vöggu til grafar og á öllum sviðum lífs. Jákvæðir atburðir, eins og fæðing, skólaganga, gifting, vinna, ferðalög, en einnig neikvæðir atburðir eins og glæpir, hamfarir og dauði, allt á sér stað einhvers staðar.
Hvað er landupplýsingakerfi?
Margar spurningar hafa landfræðilega skírskotun. Við viljum ekki aðeins vita hvað er að gerast og af hverju, heldur einnig hvar eru hlutirnir að gerast. Um leið og skoðað er hvar atburðir gerast er hægt að skoða samhengi atburða sem eru tengdir sama stað eða svæði. Þessi athugun fer fram með samtengingu landupplýsinga í landupplýsingakerfum.
Í landupplýsingakerfi eru gögn tengd staðsetningu. Staðsetningu er hægt að skilgreina með hnitum eða á hefðbundnari hátt t.d. eftir heimilisföngum eða póstnúmerum.
Í landupplýsingakerfum eru gögn um auðlindir jarðar, náttúruvá og breytingar á umhverfinu vaktaðar og greindar.
Úrvinnsla með staðtengdum upplýsingum getur verið mjög einföld t.d. finndu alla kínverska veitingastaði innan við 500 metra eða þá mun flóknari t.d. að rannsaka samband á milli stefnu stjórnvalda og lífskjara á tilteknu svæði.
Með landupplýsingakerfi er hægt að kalla fram samhengi eða tengsl á milli upplýsinga út frá tiltekinni staðsetningu, t.d samband á milli varpstaða tiltekinna fuglategundar og gróðurfars eða landslags. Mismunandi þekjur af gögnum frá sama svæði er hægt að tengja saman og vinna með á marga vegu. Við þannig samtengingu eykst gildi upplýsinganna mikið. Það að tengja atburði og hluti við staði er áhrifamikið verkfæri í að skilja, rannsaka og greina þann heim sem við lifum í.
Landbúnaður: Að fylgjast með landbúnaðarframleiðslu og ræktun.
Landnotkun og landeignaskrá: LUK er notað til að viðhalda stafrænum kortum yfir lóðir og reiti og landamerki.
Hönnun Við hönnun mannvirkja, innanhúss og utan eru landupplýsingar nauðsynleg grunngögn.
Fyrir framkvæmdir og vöktun umhverfis þarf nákvæm mæligögn um landshætti.
Markaðsfræði: Að velja hentugar staðsetningar fyrir fyrirtæki út frá viðskiptavinum og öðrum þáttum sem skipta máli fyrir rekstur fyrirtækja. Að finna hvar hugsanlegir viðskiptavini eru eða búa og við greiningu á viðskiptavinum.
Umhverfismál: Landupplýsingakerfi er notað í eftirliti og líkönum fyrir umhverfisvöktun. Hægt að greina breytingar á t.d. jarðskorpuhreyfingum og loftgæðum.
Skipulag og landnotkun: Stafræn kort þar sem ólíkir gagnagrunnar eru tengdir saman og hægt að meta forsendur fyrir staðarvali t.d. verslana, vega, íbúðabyggðar og útivistar.
Almannvarnir: Með landupplýsingakerfi er sjúkrabílum leiðbeint á bestu leið að slysstað. Eninig skipulögð björgun við náttúruvá og slys.
Vöruflutningar og umferðareftirlit: Með landupplýsingakerfi er hægt að reikna út og staðsetja farartæki og fylgjast með ferðum þeirra.
Lagnir og veitukerfi: Við eftirlit með flutning efna, viðhald og uppbyggingu lagnakerfa er notað landupplýsingakerfi.
Ferðir og ferðamál: Við skipulag ferða almennings og eftirlit, umsjón og rannsóknir yfirvalda eru notuð landupplýsingakerfi.
Hér er erindi um landupplýsingar alls staðar flutt á UT messunni febrúar 2014 um internet hlutanna, skynjara og ólíkar þarfir notenda
